Trong nghề phục vụ nhà hàng, quán ăn, quán cà phê hay các loại hình dịch vụ khác, việc tính lương cho nhân viên làm theo giờ là một vấn đề quan trọng và phức tạp. Không chỉ ảnh hưởng đến thu nhập của nhân viên, việc tính lương còn liên quan đến các quy định pháp luật, các yếu tố thị trường, cạnh tranh và sự hài lòng của khách hàng. Trong bài luận này, chúng tôi sẽ trình bày một số cách tính lương cho phục vụ làm theo giờ phổ biến hiện nay, ưu nhược điểm của từng cách và đưa ra một số gợi ý để cải thiện chất lượng dịch vụ và nâng cao hiệu quả kinh doanh.
Cách thứ nhất: Tính lương theo giờ cố định
Đây là cách tính lương đơn giản và rõ ràng nhất. Nhân viên sẽ được trả một mức lương cố định cho mỗi giờ làm việc, không phụ thuộc vào doanh thu hay số lượng khách hàng. Mức lương này thường được thỏa thuận trước giữa nhà hàng và nhân viên, dựa trên các tiêu chí như kinh nghiệm, kỹ năng, thời gian làm việc và vị trí công việc. Ví dụ, một nhân viên phục vụ có kinh nghiệm 3 năm có thể được trả 50.000 đồng/giờ, trong khi một nhân viên mới vào nghề chỉ được 30.000 đồng/giờ.
Ưu điểm của cách tính lương này là dễ áp dụng và minh bạch. Nhân viên sẽ biết chính xác thu nhập của mình mỗi tháng và có thể lập kế hoạch chi tiêu. Nhà hàng cũng dễ dàng quản lý chi phí nhân sự và đảm bảo tuân thủ các quy định về lương tối thiểu và bảo hiểm xã hội.
Nhược điểm của cách tính lương này là thiếu linh hoạt và khuyến khích. Nhân viên sẽ không có động lực để làm việc chăm chỉ hơn hay cải thiện kỹ năng phục vụ khi lương của họ không thay đổi theo hiệu suất công việc. Nhà hàng cũng có thể gặp khó khăn khi phải trả lương cao cho nhân viên trong những thời điểm ít khách hàng hay doanh thu thấp.
Cách thứ hai: Tính lương theo tỷ lệ phần trăm doanh thu
Đây là cách tính lương phổ biến trong nhiều nước phát triển, đặc biệt là Mỹ. Nhân viên sẽ được trả một mức lương cơ bản rất thấp (thường là bằng hoặc thấp hơn mức lương tối thiểu) và một tỷ lệ phần trăm doanh thu của nhà hàng (thường là từ 10% đến 20%). Doanh thu ở đây có thể được tính theo tổng doanh thu của nhà hàng trong một ngày, tuần hay tháng, hoặc theo doanh thu của từng bàn hay từng khu vực mà nhân viên phục vụ. Ví dụ, nếu một nhân viên phục vụ được trả 10% doanh thu của bàn mà họ phục vụ, và bàn đó có hóa đơn là 1.000.000 đồng, thì nhân viên đó sẽ được 100.000 đồng tiền lương.
Ưu điểm của cách tính lương này là khuyến khích nhân viên làm việc năng nổ và chất lượng. Nhân viên sẽ có động lực để phục vụ nhiều khách hàng hơn, tư vấn và bán thêm các món ăn hay thức uống có giá trị cao hơn, và chăm sóc khách hàng tốt hơn để nhận được tiền boa hay tiền tip. Nhà hàng cũng có thể tiết kiệm chi phí nhân sự khi chỉ phải trả lương cơ bản thấp cho nhân viên và lương biến động theo doanh thu.
Nhược điểm của cách tính lương này là không ổn định và không công bằng. Nhân viên sẽ phải chịu rủi ro khi thu nhập của họ dao động theo doanh thu của nhà hàng, có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố ngoài tầm kiểm soát như thời tiết, mùa vụ, sự cạnh tranh hay sở thích của khách hàng. Nhân viên cũng có thể gặp phải sự bất bình đẳng khi phải chia sẻ doanh thu với các đồng nghiệp khác hoặc khi không được công nhận xứng đáng cho công việc của mình.
Cách thứ ba: Tính lương theo kết quả đánh giá
Đây là cách tính lương mới mẻ và hiện đại, được áp dụng bởi một số nhà hàng ở Việt Nam. Nhân viên sẽ được trả một mức lương cơ bản và một khoản thưởng hoặc trừ lương dựa trên kết quả đánh giá của khách hàng, quản lý hay đồng nghiệp. Kết quả đánh giá này có thể được thu thập qua các kênh như phiếu khảo sát, điện thoại, email, website hay ứng dụng di động. Các tiêu chí đánh giá có thể bao gồm: thái độ phục vụ, kỹ năng giao tiếp, kiến thức sản phẩm, tốc độ phục vụ, sự sáng tạo hay sự hợp tác. Ví dụ, nếu một nhân viên phục vụ được đánh giá cao trên 90% các tiêu chí, họ sẽ được thưởng 10% lương cơ bản; nếu chỉ đạt từ 80% đến 90%, họ sẽ được thưởng 5%; nếu dưới 80%, họ sẽ không được thưởng hoặc bị trừ lương.
Ưu điểm của cách tính lương này là khuyến khích nhân viên nâng cao chất lượng dịch vụ và tinh thần tự giác. Nhân viên sẽ có động lực để hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao, phục vụ khách hàng theo yêu cầu và tiêu chuẩn của nhà hàng, và liên tục học hỏi và cải thiện kỹ năng của mình. Nhà hàng cũng có thể thu được phản hồi từ khách hàng và nhân viên để điều chỉnh và cải tiến dịch vụ.
Nhược điểm của cách tính lương này là khó áp dụng và thiếu minh bạch.