Kỳ vọng bài viết thực tăng lần đầu tiên ngày 12 tháng mười năm 2000 16 bởi chị Nguyễn trên trang the prisonreuters.com. 2 5 đầu học cao học, tôi nhận ra mình cứ diễn đi diễn lại một kịch bản như thế này. Ngày thứ nhất tôi mang bài đến nộp cho giáo sư tay run cầm cập tim đập thình thịch. Tôi nghĩ rằng thế nào thầy cũng mắng vì bài vở không ra gì, ngay đến tôi còn không tự tin và kết quả của mình cơ mà tôi rón rén thầy Xem giúp em bài chắc còn nhiều lỗi lắm, thầy Xem xong không những không chê lại còn động viên bài làm tốt cứ thế nhé. Về triển khai làm tiếp nhé, có kết quả mới mang lại đây.
Tôi thở phào nhẹ nhõm, tưởng như gác được gánh nặng ngàn cân, cảm ơn rối rít rồi lập tức ra về ngay, quên hẳn việc hỏi những khúc mắc mà tôi gặp phải trong quá trình làm bài khi về nhà và tiếp tục làm, tôi vẫn gặp phải những khúc mắc đó. Nhưng thay vì hỏi giáo sư, tôi lại nghĩ. À thì khen bài của mình như thế thì chắc là cách giải quyết của mình ổn rồi, khỏi phải phiền thầy nữa. Ngày thứ 2, tôi mang bài lên nộp cho giáo sư. Tôi khấp khởi mừng thầm, nghĩ mình làm đúng như những đường hướng hôm trước. Chắc chắn thầy sẽ khen cho mà Xem. Giáo sư Xem xong, cau mày chỉ vào đúng những chỗ khúc mắc mà hôm trước tôi nghĩ đến nhưng lại quên không hỏi yêu cầu về chỉnh sửa lại cách làm và kết quả. Tôi ra về thất vọng, não nề tự trách mình với chủ quan lại vừa thiếu tự tin, không hỏi ngay từ đầu thì tốn bao nhiêu thời gian để làm lại. Ngày thứ 3, tôi mang bài lên nộp cho giáo sư. Lần này tôi không có nhiều cảm xúc, không lo lắng, cũng không mừng vui. Tôi mang theo một số câu hỏi mình muốn trao đổi với thầy như 2 người đồng nghiệp, tôi biết mình không làm quá tệ nhưng vẫn còn nhiều điều cần phải học hỏi thêm. Tôi nghĩ thầy khen cũng được thì chê cũng không sao, miễn là tôi học được thêm điều mới và đó thường là lần gặp thành công nhất thôi hỏi được nhiều điều có ích nhất và giáo sư cũng có vẻ ấn tượng nhất với công việc tôi đang làm. Vậy điều gì đã khiến cho cả 3 lần gặp là 3 trải nghiệm khác nhau đến như vậy? Tôi từng quy chụp cho giáo sư của mình là đồng bóng, tính tình lúc này lúc khác tôi cũng từng đổ lỗi cho sản phẩm mình, làm sao là không ổn định, chất lượng lúc lên lúc xuống rồi đủ các lý do khách quan thì thời tiết không đẹp ra đường, bước nhầm chân hay gặp phải ngày xấu nhưng sự thật là gì, tất cả đều là do tôi hay nói đúng hơn là do những kỳ vọng tôi đã tự tạo ra trong đầu mình trước mỗi cuộc gặp chính tôi. Dữ tưởng tượng ra kết quả mình sẽ nhận được ở tương lai như thế nào? Ví dụ thế nào cũng bị ăn mắng vì bài vở không ra gì, chắc chắn thầy sẽ khen cho mà Xem. Những tưởng tượng như vậy khiến cho hiện tại của tôi trở nên méo mó. Nghe có vẻ hơi trừu tượng đúng không? Hãy để tôi hỏi bạn nhé, đã bao giờ bạn đinh ninh rằng người yêu bạn hay bạn đời của bạn sẽ làm một điều gì đó? Thật tuyệt cho mình vào dịp đặc biệt, bạn khấp khởi hy vọng để rồi thất vọng não nề khi người ta chẳng làm gì cả. Nhưng đã bao giờ bạn nhìn thấy sự thất vọng, mất niềm tin trong ánh mắt của bố mẹ mình khi bạn không làm được đúng như những điều họ mong muốn, đã bao giờ bạn nghĩ chắc chắn rằng mình không thể làm được một điều gì đó nhưng sau đó lại làm được và bạn cảm thấy vừa ngạc nhiên lại vừa vui mừng? Đó chính là kỳ vọng, kỳ vọng và thực tế là điều mà chúng ta vẫn thường hay đem ra để so sánh kỳ vọng và thực tế rất khó để hoàn toàn khớp với nhau nếu ban đầu ta đặt ra kỳ vọng thấp thì khi thực tế đem về kết quả tốt hơn, ta sẽ rất vui mừng. Nhưng nếu ban đầu ta đặt kỳ vọng quá cao thì khi thực tế đem lại kết quả thấp hơn, ta sẽ thất vọng. Vậy nên có nhiều người chọn cách luôn đặt kỳ vọng thấp để khỏi phải đối diện với thực tế khu phàng, tránh đi phần nào nỗi thất vọng. Nhưng đây không phải là một thói quen tốt nếu ta thường xuyên đặt kỳ vọng thấp về bản thân, nghĩ mình đừng nên ước mơ cao xa làm gì, hi vọng lắm thì thất vọng nhiều thì dần dà ta cũng sẽ tin rằng đó là sự thật, tin rằng mình kém cỏi mình không xứng đáng để mơ những ước mơ lớn. Tôi hiểu cảm giác này có một thời gian rất dài, đến hơn 10 5, tôi không thể phân biệt đâu là thiếu tự tin. Và đâu là khiêm tốn? Từ nhỏ tôi phải đa phần các bạn nữ được dạy phải tỏ ra khiêm nhường, khiêm tốn, thậm chí khép nép được người ta khen câu nào thì phải nhìn xuống dạ không dám đâu ạ. Cháu còn kém lắm khi quyết định làm gì đó mạnh bạo thì phải tự bào chữa. Ôi mình cứ thử làm vậy cho biết thôi chứ chắc chắn được đâu. Khiêm tốn là đức tính tốt, nhưng nó rất dễ biến thành thiếu tự tin khi trưởng thành. Cảm giác trước khi làm gì cũng phải són xén, phải dò ý người khác và cảm giác như mình bị đánh giá khắt khe khi dám làm điều gì đó vượt lên trên khả năng bình thường. Tương tự như vậy, nếu bạn mang kỳ vọng thấp về người khác, người ta sẽ cảm thấy ngay sự thiếu niềm tin từ bạn. Người ta có thể thấy sự vui vẻ một vài lần đầu khi nghe bạn nói, ôi mình không ngờ cậu làm được điều này cơ đấy. Nhưng nếu cậu này cứ lặp đi lặp lại, đối phương sẽ tự hỏi liệu bạn có đặt bất cứ niềm tin nào về khả năng của người ta hay không? Thiếu niềm tin cả cho bản thân và cho người khác đều là không công= nhưng kỳ vọng quá cao. Hắn nhiên cũng không phải là một điều tốt. Kỳ vọng cao về bản thân, về người khác hay về sản phẩm, về công trình của mình dễ khiến ta chủ quan, huyễn hoặc bản thân không để ý được những điều mà mình còn hạn chế để rút kinh nghiệm. Những người kỳ vọng quá cao thường cảm thấy đau đớn, xấu hổ, mất niềm tin mỗi khi gặp phải thất bại, họ cảm thấy như ai cũng đang phán xét và đổi lỗi cho mình, đặt kỳ vọng quá cao so với thực tế, thường đẩy con người vào tình thế khó xử. Vậy nếu bỏ đi toàn bộ kỳ vọng thì sao? Rất nhiều sách phát triển bản thân theo từng đọc, ủng hộ điều này, thậm chí có những quyền có nói rằng bạn chỉ thấy hạnh phúc khi bỏ đi hoàn toàn kỳ vọng của mình vào bản thân và người khác, nhưng tôi cảm thấy khó có thể đồng tình với luận điểm này. Đối với tôi, kỳ vọng là bản năng tự nhiên của con người để nhìn về phía trước, kỳ vọng giúp ta mơ ước chuẩn bị cho tương lai kỳ vọng thôi thúc bản thân ta làm việc vì niềm tin vào cuộc sống tốt đẹp sắp tới. Cá nhân tôi không tin rằng con người có thể loại bỏ hoàn toàn với kỳ vọng ta chỉ có thể tìm cách nới lỏng hay thắt chặt kỳ vọng, tùy vào từng hoàn cảnh, từng thời điểm và từng đối tượng mà thôi. Sau đây là một số suy nghĩ của tôi về kỳ vọng thứ nhất, kỳ vọng về bản thân. Đối với bản thân, khi nhìn thấy một cơ hội mới hay một thách thức mới, tôi thường bắt đầu với kỳ vọng cao. Tôi tự nói với bản thân rằng hãy làm và tin rằng mình làm được. Tôi cảm thấy việc đặt kỳ vọng cao vào bản thân ở giai đoạn đầu sẽ khiến cho mình có nhiều động lực để làm việc hơn. Dám mơ những ước mơ lớn và để hoài bão của mình lên trên những dèm pha đàm tiếu từ dư luận. Ngược lại, nếu bắt đầu= kỳ vọng thấp. Cái cảm giác mình sẽ khó có thể vượt lên nỗi sợ hãi của bản thân để bắt tay vào làm và tôi từng lợi rất nhiều cơ hội tốt vì điều này. Vì vậy, khi nắm được một cơ hội nào đó, tôi thường đặt kỳ vọng cao về khả năng của bản thân trước nhất. Sau một thời gian, khi đã vào guồng, công việc phải hiểu rõ mặt mạnh mặt yếu của mình. Tôi thường tự giảm bớt kỳ vọng của mình, số thấp hơn một chút ở thời điểm này, tôi sẽ cảm thấy yếu đuối thế mình vẫn chưa đủ khả năng để làm việc suôn sẻ, nhưng mình nghĩ ban đầu và đây cũng là cơ hội để tôi hạ mình xuống. Rồi bắt đầu phân tích cái khó của bản thân, không ngại hỏi ý kiến của người khác để khắc phục khó khăn. Những điều này thường chỉ có thể làm được với kỳ vọng thấp với độ tự cao thấp. Tôi thường tự nói với mình tất cả những điều mình có thể làm là làm hết sức mình. Nếu tôi đã làm hết sức của mình rồi thì không có gì phải hối tiếc cả. Do vậy, dù ma kỳ vọng thấp, tôi cũng cố gắng làm cho đến cùng khi việc đã hoàn tất và đến thời điểm phải giao nộp hoặc bản sao hoặc gửi cho người khác đánh giá. Tôi thường nới lỏng phần lớn kỳ vọng của mình cũng như câu chuyện tôi kể ban đầu, trước thời điểm quyết định, tôi thường hít thở sâu, nghĩ rằng mình đã cố hết sức thành công hay thất bại không còn là quan trọng. Điều quan trọng là mình học hỏi được điều mới. Nếu bạn có tư duy rằng mọi va vấp đều là bài học để mình trưởng thành thì không có thất bại nào là trắng tay cả. Với việc bỏ phần lớn đi kỳ vọng vào thời điểm quyết định, tôi cảm thấy mình bình tâm hơn nhiều khi bước vào một sự kiện lớn và dù kết quả có như thế nào, tôi vẫn có thể bước ra bình thản. Không chỉ trích, không hạ thấp và cũng không đề cao bản thân thêm một chút nào. Thứ 2, kỳ vọng vào người khác, kỳ vọng vào người khác là điều tưởng rất dễ mà lại rất khó kiểm soát. Tôi từng làm cùng một chị có con mới đi học và thường xuyên nghe chị kể về những điều thất vọng với con mình, đa phần chỉ phàn nàn về cách để học tập, hành xử nói năng với người lớn. Một lần nọ, 2 chị em cùng đi thăm một em bé con đồng nghiệp khác bị ốm bé nằm trong bệnh viện trên đường về. Chị trầm ngâm khá lâu rồi nói với tôi rằng khi con còn nhỏ thì mình cứ nghĩ con khỏe mạnh, không ốm, không thật lớn lên bình thường là mình hạnh phúc rồi. Thế mà khi con lớn thì mình lại muốn nhiều hơn mình muốn con phải học giỏi, phải biết đi đứng cư xử phải= hoặc hơn con người khác. Nhiều khi chính mình làm khổ con. Câu nói đó cứ theo tôi mãi nhiều khi kỳ vọng xuất phát từ tình yêu từ mong muốn được làm điều tốt nhất cho người khác mà không ý thức rằng. Mình đang gây áp lực cho chính người thân yêu của mình. Trong quan hệ tình cảm cũng như vậy, có rất nhiều cặp đôi rất vui vẻ khi hẹn hò nhưng từ sau khi kết hôn lại trở nên khó chịu khắt khe với nhau hơn thì họ có kỳ vọng cao hơn ở đối phương. Dường như khi đã trở thành một gia đình, ta có cảm giác mình có quyền và có trách nhiệm kiểm soát, uốn nắn và thay đổi hành vi, tính cách của vợ chồng con cái vì những điều này có ảnh hưởng lớn đến đời sống chung một cả gia đình. Nhưng áp thật kì vọng của mình lên người khác là một điều không nên làm. Đó là nguồn gốc tạo nên căng thẳng, mệt mỏi và mâu thuẫn trong gia đình. Do vậy, đối với người khác, thay vì đặt kỳ vọng, tôi nghĩ ta có thể đặt niềm tin. Tất nhiên, niềm tin phải đặt đúng chỗ, nhưng cách đặt niềm tin là thay vì nói hoặc nghĩ rằng tôi kỳ vọng bạn phải làm được điều này. Chú ý, đây là điều mình tự vẽ ra trong đầu áp lên người khác. Tôi thường nói, tôi tin rằng bạn có thể làm được điều này nếu bạn thực sự muốn và để tâm vào việc đó, bạn nghĩ sao chú ý cách nói này? Dựa trên mong muốn chung của cả 2 phía và cho người khác được quyền trao đổi chứ không chỉ áp đặt một chiều. Viết ra có phải đơn giản? Nhưng đây là điều rất khó để thực hiện vì giải phóng kỳ vọng cũng có nghĩa là dẹp đi những giả định phỏng đoán của mình về người khác, những điều mà ta thường làm hàng ngày, hàng giờ một cách vô thức. Tôi bắt đầu ý thức về việc đặt niềm tin lên trên kỳ vọng khoảng hơn 1 5 trước đây nhưng cho đến thời điểm này, tôi vẫn cảm thấy mình cần rèn luyện thêm nữa để có thể hướng mình ra khỏi tư duy lối mòn áp đặt trước đây. Thứ 3 kỳ vọng vào sản phẩm mình làm xa đây có thể là sản phẩm, công việc, tác phẩm nghệ thuật, bài nói chuyện trước đám đông hoặc đơn giản là phong cách thời trang mình theo đuổi hình ảnh của mình trên mạng xã hội. Tất cả những điều trước đây là của mình nhưng nay đã được chia sẻ cho người khác. Ai cũng có kỳ vọng về sản phẩm mình làm xa. Đó là lý do tại sao mạng xã hội với những cái comment like this, like share lại trở nên hot như vậy. Như đối với những người làm nghiên cứu khoa học hay làm trong lĩnh vực sáng tạo. Sản phẩm chính là đứa con tinh thần thực sự. Tôi đã từng chứng kiến những giáo sư uyên bác phải cay đắng ra về giữa cuộc họp vì không chịu nổi việc công trình của mình bị chỉ trích, kể cả khi những chỉ trích này mang tính chất xây dựng. Tôi cũng từng gặp rất nhiều nghệ sĩ rơi nước mắt, thậm chí bỏ nghề vì không tiếp thu được người khác chê bai sản phẩm của mình. Trong khi đó, tác phẩm làm xa là để người đời chiêm ngữơng bình phẩm. Bất tri kỳ vọng của bản thân và sản phẩm mình làm xa là một điều thực sự khó. Lời khuyên tốt nhất tôi từng nghe về việc này đến từ một nữ giáo sư dạy tôi trong 5 đầu học tiến sĩ. Cô nói rằng mỗi khi nghe ai chỉ trích về công việc của mình, trước hết hít một hơi thật sâu, cố gắng đừng phản ứng ngay tại thời điểm đó. Nếu chỉ trích ở dạng văn bản, hãy đọc qua một lần rồi đóng lại ngay và không nghĩ về nó ít nhất một ngày, cô khuyên nên để hẳn một tuần nếu có thể rồi sau đó mới quay lại xử lý. Khi đầu óc đã tỉnh táo hơn. Nếu chỉ trích ở dạng lời nói, hãy cố gắng ghi tốc ký viết ra những ý kiến của người chỉ trích ngay tại thời điểm đó. Trong quá trình viết ra như vậy, bản thân ta cũng cảm thấy mình bình tĩnh hơn, có thêm thời gian ít nhất vài giây để kìm chế bản thân và suy nghĩ cách đối đáp lại từ phía người nói. Họ cũng cảm thấy ít nhất ta đang có tinh thần tiếp thu. Sau đó, nếu có phản biện gì, hãy nói lại rất nhẹ nhàng với những dẫn chứng đã được viết ra giấy. Bản thân tôi đã áp dụng cách thứ 2 rất hiệu quả. Khi bảo vệ đề án tốt nghiệp mùa hè vừa rồi, trong quá trình phản biện hội đồng, các giáo sư đưa ra rất nhiều ý kiến sắc bén. Họ còn tranh cãi với nhau nữa. Trong khi đó, tôi cố gắng giữ bình tĩnh, tập trung ghi nhanh lại phải ý chính của họ. Trên tờ giấy, tôi có nhớ tay của mình đã run lên như thế nào khi viết xuống, bởi vì có những ý kiến tranh cãi tôi hoàn toàn 0 VND tình sau khi cuộc tranh luận đã dần hạ nhiệt và hội đồng bắt đầu im lặng, đợi câu trả lời từ tôi, tôi mới từ tốn trả lời từng câu một. Với dẫn chứng lại chính những từ ngữ mà họ sử dụng khi phản biện quá trình khi tay súng giấy thực sự đã có tác dụng lớn khiến tôi bình tâm và suy nghĩ tỉnh táo hơn khiến cuộc thảo luận sau này không quá căng thẳng mà vẫn đi được đúng vào vấn đề. Tôi hy vọng những suy nghĩ, chia sẻ và lời khuyên về kỳ vọng này giúp cho bạn có cái nhìn mới về cuộc sống và về những điều đang xảy ra xung quanh mình. Đối với tôi, viết là một phương pháp tốt để kiểm soát kỳ vọng vì khi viết ra suy nghĩ của mình, ta có thể phân tích và tìm ra vấn đề mình đã kì vọng đã thất vọng và cách mình phản ứng ra sao với những vấn đề này. Còn bạn thì sao? Bạn có suy nghĩ gì về kỳ vọng và cách kiểm soát kỳ vọng? Hãy chia sẻ trong phần comment phía dưới, tôi rất muốn nghe suy nghĩ của bạn.